Lieflijke narcis heeft gouden, maar ook venijnig randje

Geplaatst: 28 maart 2022 om 10:30

Paaslelies, Paasbloemen, Narcissen: De lente is in volle gang en daar horen deze vrolijke gele ruikers ook bij. Rita Bardoul uit Terneuzen dook in de biologieboeken en ontdekte dat deze prachtige bloem ook een venijnig kantje heeft; hij is namelijk giftig.

'Met name de bol is giftig, maar ook bij de andere delen van de bloem kunnen ernstige symptomen optreden. De narcis staat vermeld op de lijst van giftige planten, dus wees voorzichtig als je hem in huis of in de tuin hebt staan. Er is geen tegengif of behandeling voor.'

Griekse mythologie
'Over hoe de narcis aan z’n naam komt, doen verschillende verhalen de ronde,' stelt Rita, 'zo zou de naam afgeleid zijn van het Griekse woord narke, dat verdoving betekent. Dit wijst op de verdovende werking die de geur van de bloemen zou hebben. Anderen zoeken de herkomst in de Griekse mythologie. Het verhaal vertelt dat narcis is afgeleid van Narkissos, een beeldschone jongeling uit de Griekse mythologie. Narkissos ging zo op in het jagen dat hij de nimf Echo, die een oogje op hem had, niet zag staan. Dat liet Echo niet op zich zitten. Ze zorgde ervoor dat Narkissos, toen hij wilde drinken bij een beek, zo verliefd werd op zichzelf dat hij dagenlang naar zijn spiegelbeeld in het water staarde. Uiteindelijk viel hij uitgeput in het water en verdronk. Aphrodite veranderde hem na zijn dood in een gele bloem (de narcis) zodat hij altijd herinnerd zou worden.'

Zelfzucht en ijdelheid, maar ook nieuw begin
De bloem stond symbool voor zelfzucht en ijdelheid. Daarom kijken narcissen altijd een beetje naar beneden: dat is de houding die de knappe jager had als hij langs het water zat en zichzelf bewonderde. De psychiater Sigmund Freud maakte gebruik van het verhaal van Narcissus toen hij een benaming wilde vinden voor mensen die voortdurend bezig zijn met hun eigen schoonheid of grootheid. Hij noemde hen narcisten.
Tegenwoordig wordt de bloem gezien als symbool voor een nieuw begin, omdat de narcis een nieuw seizoen aankondigt. De associatie met ijdelheid is inmiddels niet meer zo sterk, tegenwoordig wordt narcis vooral gezien als aanstekelijke lentebode. De bloem bloeit al heel vroeg en biedt met haar vrolijke kleuren een fijn tegenwicht aan de donkere dagen.
Ook het Verre Oosten heeft een eigen betekenis aan narcis gegeven: daar wordt de plant vooral gezien als symbool voor een grote liefde in de stijl van Romeo en Julia.
De Arabische duiding van narcis is dienaar. In dit geval wordt de iets neerkijkende bloem gezien als symbool van bescheidenheid en dienstbaarheid.

'Plant jaar na jaar de bollen van je uitgebloeide Narcis-op-pot in de tuin om ze aan de natuur terug te geven, zodat ze kunnen verwilderen. Dit is iets wat ik al jaren deed in de oude tuin.'

In België heten narcissen Paaslelies, dit klinkt veel beter Deze mooie trompetvormige bloemen groeien van nature in weilanden, bossen en op rotsige plekken in West-Europa.
Knalgeel is natuurlijk de bekendste kleur van de narcis, maar er zijn ook witte of zalmroze. De narcis is er in veel soorten : met blad, zonder blad, met grote trompetten en kleinere, sterk geurend en niet geurend. Een ding hebben ze in ieder geval gemeen : ze vieren de lente allemaal even uitbundig.

Schadelijk gif
Snijd de stelen schuin af en zet de narcissen in een schone vaas met schoon water. Zet geen andere bloemen in het water waar de narcissen in staan. Narcissen scheiden namelijk een voor andere bloemen schadelijk slijm af. Het gevolg is bladverbranding bij de toegevoegde bloemen. Na een aantal uren scheiden de stelen geen slijm meer af en kunnen er eventueel wel andere bloemen in de vaas geschikt worden. Opnieuw afsnijden van de stelen zal geen nieuw slijm veroorzaken en kan probleemloos gedaan worden. Schoon water met een druppel chloor zorgt voor het langste bloeiresultaat. ('Een beetje chloor of bleekwater gebruik ik vaak in bloemenwater, echter nooit bij houtachtige stengels als hortensia's en rozen')