Het weer in Zeeland voor donderdag
woensdag 1 mei om 19:00
Waar komt de kersttraditie vandaan, naast natuurlijk het alom bekende verhaal van de geboorte van Jezus? Pratende dieren, gerookt brood en appels in de kerstbomen. Er zijn verschillende tradities uit verschillende delen van de wereld die samen vallen. Rita Bardoul uit Terneuzen zocht het voor je uit. Vrolijk Kerstfeest!
Joeltijd of Twaalf Nachten
De Germaanse midwinterzonnewende viel aanvankelijk op 13, later op 25 december. Het langer worden van de dagen werd begroet met de feestelijke Joeltijd. De Romeinen vierden 25 december de geboortedag van de lthras, de onoverwinnelijke zonnegod. Oorspronkelijk werd de geboorte van Christus op het Epifanie-feest (Drie Koningen), op 6 januari gevierd. Op het concilie van Nicea, 325 jaar na de geboorte van Christus, werd besloten het kerstfeest op 25 december te vieren. De Joeltijd werd daarmee gekoppeld aan de kerstdagen.
'Volgens de legende staat op 25 december om 00.00 uur de tijd stil. Op dat moment zou je met dieren kunnen praten.'
Rooknachten
De periode tussen 25 december en 6 januari is de Joeltijd of Twaalf Nachten. Dit was ook de periode van de Rooknachten: goede geesten moesten gunstig gestemd worden met offergaven, slechte geesten werden verdreven met lawaai en rook. De offers aan de geesten maakten langzamerhand plaats voor het uitdelen van broden aan personeel en aan de behoeftigen. Huizen en stallen werden met wierook uitgerookt. Grote broden, die men boven de rook gehouden had, werden op feestelijk gedekte tafels gelegd en verdeeld. Het Joelblok, een groot blok hout, werd op Kerstavond aangestoken en moest tot Driekoningen brandend worden gehouden. Het hout moest bovendien besprenkeld worden met wijn en graankorrels. De bijen zoemden in deze kerstnacht in hun korven en onderbraken daarmee hun winterslaap. De dieren kunnen praten. Boeren legden een baal hooi op het erf, zodat het Kerstkind die kon zegenen. Op kerstmorgen kregen de dieren, die op stal stonden, van dit gezegende hooi te eten.
Kerstboom
De kerstboom is vermoedelijk ontstaan uit Germaanse tradities. Maar ook van de Romeinen is bekend dat ze hun huis versierden met groene takken en verlichting. Hierbij viel het hen op dat er één boomsoort was die altijd groen bleef: de dennenboom. De groene boom kondigde ook de nieuwe lente aan, een tijd van bloei. Daarom zetten de Germanen tijdens de midwinternacht, de kortste dag van het jaar, een groene boom neer. Vaak in het midden van het dorp. In de zestiende en zeventiende eeuw begonnen de rijkere Duitsers ook een boom in hun huis te plaatsen. Het gebruik van kerstbomen versierd met appels werd al snel overgenomen door de Britse adel en tijdens de negentiende eeuw verspreidde het gebruik van de kerstbomen zich over de rest van Europa.
'De eerste kunstkerstboom werd in 1883 gemaakt.'
Het Witte Huis
Omstreeks 1800 zorgden Duitse emigranten ervoor dat de traditie van de kerstboom de oceaan overstak en ook in de Verenigde Staten ingang vond. Het duurde zo’n vijftig jaar voordat de kerstboom in de Verenigde Staten commercieel werd. De bomen werden steeds groter en telkens uitbundiger versierd. In 1853 zorgde Franklin Pierce ervoor dat er voor het eerst een kerstboom verscheen in het Witte Huis in Washington. Ook de Amerikaanse presidenten gingen dus overstag.
President Theodore Roosevelt, alias ‘Teddy‘, probeerde in 1901 overigens om de kerstboom te verbieden. Het was namelijk de gewoonte om de bomen uit de bossen te halen en volgens Roosevelt was dit desastreus voor de bomenvoorraad Met name het Vaticaan heeft zich in de negentiende en twintigste eeuw lange tijd flink verzet tegen het opzetten van kerstbomen. Deze bomen hadden immers een heidense oorsprong en weinig van doen met het christelijke kerstfeest. Vooral in de negentiende eeuw waarschuwde de Rooms-Katholieke Kerk regelmatig tegen de heidense gebruiken rond kerst. Niet eerder dan in 1982 stonden er voor het eerst kerstbomen in het Vaticaan in Rome.
Kunstboom
In de late negentiende eeuw vond al de introductie van de kunstkerstboom plaats. Diverse winkelketens begonnen in 1883 met het verkopen van kunstmatige kerstbomen. De eerste kunstmatige kerstbomen bestonden uit vijfentwintig losse takjes die opgetuigd werden met roodkleurige bessen. In de jaren 1920 werd de kunststofboom pas echt populair, vermoedelijk mede vanwege de economische crisis van de jaren 1930: hergebruik van nepbomen was voordeliger dan elk jaar een nieuwe boom kopen.
Door: Rita Bardoul, GO-RTV
