De spin: 'Niet griezelig, maar een echte webmaster'

Geplaatst: 3 december 2021 om 07:35

Hij heeft acht poten en produceert een plakkerig goedje.... Niet wegklikken! Ookal vinden de meeste mensen hem griezelig, toch is een spin een wonderlijk diertje. Rita Bardoul uit Terneuzen zocht op Wikipedia alles op over de, volgens haar, wondere spin die tussen de spijlen van haar balkon bungelt. En zij vindt het dier een echte webmaster.

'Wij kunnen er geen garen van spinnen', schrijft zij, 'maar spinnen spinnen spinnenwebben, sterker dan garen gesponnen wordt. En eigenlijk is spinrag of een spinnenweb uiterst interessante zijde waar veel research naar gedaan wordt.'
Spinrag is namelijk loeisterk. Het is sterker dan staal en taaier dan Kevlar, het materiaal waar kogelvrije vesten van gemaakt worden. Dat betekent dat het niet snel breekt omdat het enorm elastisch is. De dikste spinnendraden zijn 0,012 millimeter (de dunste zelfs duizenden keren dunner) maar zelfs met zo’n dun draadje vangt een spin al een insect op. Spindraad even dik als een potlood zou een vliegtuig tegenhouden.

'Uiteraard is de spinnende spin een echte webmaster; geen virtueel web kan haar spinsels namaken. Secuur en snel, in de regen prachtig bezaaid met parels.'

Spinrag als verbandmiddel zou wel eens de ultieme kandidaat kunnen zijn om chronische wonden te helen. Al eeuwen bekend om brandwonden mee te behandelen.

Melken
Al aan het eind van de 19e-eeuw probeerden mensen spinnen te melken. Een Franse priester bouwde een apparaat waarmee hij bij vierentwintig spinnen tegelijk de zijde eruit kon trekken zonder de beestjes kwaad te doen. Spinnen hebben spinklieren die uitkomen in tepels aan het achterlijf. Die klieren maken een vloeibaar eiwit aan, dat de spin eruit moet trekken. Dat doet hij met een poot of hij maakt de draad ergens aan vast en loopt weg. Daarbij stolt het eiwit en ontstaat het unieke spinrag. Bij het melken van spinnen wordt de spin in stilstand op een apparaat gezet en het rag er voorzichtig uitgetrokken.

Gouden spinrag
Een paar jaar geleden maakte groep mensen in Madagaskar een gouden sjaal en schoudermantel van spinsel van de Gouden Zijdenspin. Deze kledingstukken zijn ongeverfd: het goud is de kleur van het spinrag zelf. Eén miljoen spinnen werden gevangen, een half uur gemolken en terug gezet in de natuur. Dat leverde vijfentwintig meter zijde per spin op. Daarna werd het in bundels geweven en geborduurd. Vier jaar waren tachtig spinnenvangers (ze bijten!) en twaalf textielwerkers bezig met dit kunstproject. De makers vertellen dat de stof enorm zacht aanvoelt en heel weinig weegt. Het leverde prachtige kledingstukken op die onder andere tentoongesteld zijn in het Victoria and Albert Museum in Londen en het natuurhistorisch museum van New York.

Milieuvriendelijk
Wetenschappers proberen al tijden spinrag kunstmatig na te maken. genen van spinnen worden ingebracht in bacteriën, die vervolgens zijde-eiwitten produceren. Met de hand trekt men er draden van, sterk en elastisch, net als die van een spin. Op grote schaal lukt dit nog niet, maar als dat er over een paar jaar wel van komt, dan is dat zeer goed voor het milieu. Het is volledig biologisch afbreekbaar en niet giftig, je kunt het zonder gevaar opeten. Net als een spin zelf doet met een web dat hij niet meer nodig heeft.

Laat ze leven
Spinnen werken vele maanden per jaar om ons en onze huisdieren te beschermen: ze eten onder andere muggen en vliegen die ons gemeen kunnen steken. 'Dood ze niet', stelt Rita, 'ze doen ons niets en we hebben ze hard nodig. Ze vangen enkel insecten en we kunnen nog veel van ze leren. Leef met de natuur en de natuur leeft voor jou, zelfs spinnen!'

**********

Kille maanden, wereld is omhuld in stille nevels
de grens van gene wereld dun als een spinnenwebdraad
bomen steken hun armen kaal omhoog
het land geploegd, zwarte rijen poldergrond
de kat voor de haard is niet meer naar buiten te porren
de zon staat laag, nog even krimpen
kaarsjes aan, dagen gaan open en weer dicht
wintertenen, koude voeten
dames pak de borstrokken uit de kast
leg de schapenwollen pantoffeltjes maar klaar
zachtjes tikt de regen tegen het raam
donkere dagen voor Kerst zijn gekomen
nog even en dan lengt het daglicht weer

-Rita Bardoul-

**********